Tin tức
🎓 “Làm sao để nông nghiệp Việt Nam thất bại?”. Một cách tiếp cận từ tư duy nghịch đảo – Bài viết của PCT Quốc hội Lê Minh Hoan
🏷 Cập nhật ngày 29/07/2025: “Làm sao để nông nghiệp Việt Nam thất bại?” – Một cách tiếp cận từ tư duy nghịch đảo🧑🤝🧑 Nếu muốn cải thiện một hệ thống, đôi khi đừng vội hỏi: “Làm thế nào để thành công?”. Mà hãy thử đảo lại: “Làm thế nào để chắc chắn thất bại?”. Đó là một phương pháp phản tư được gọi là tư duy nghịch đảo (inversion thinking), từng được Charlie Munger (phó Chủ tịch Tập đoàn Berkshire Hathaway) nhấn mạnh: “Hãy nói với tôi cách bạn chết, và tôi có thể nói cho bạn cách bạn sống”.
Vậy nếu đặt câu hỏi theo tư duy nghịch đảo: Làm sao để nông nghiệp Việt Nam thất bại?
Dưới đây là những “cách làm rất hiệu quả” để đảm bảo điều đó:
Vậy nếu đặt câu hỏi theo tư duy nghịch đảo: Làm sao để nông nghiệp Việt Nam thất bại?
Dưới đây là những “cách làm rất hiệu quả” để đảm bảo điều đó:
1. Tiếp tục sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, mạnh ai nấy làm
• Nông dân ai cũng làm theo ý mình, không cần liên kết, không hợp tác.
• Doanh nghiệp và hợp tác xã thì mỗi người một đường, không ai chịu đầu tư cho vùng nguyên liệu bền vững.
• Chính quyền cứ đứng ngoài, không dẫn dắt hệ sinh thái ngành hàng.
Kết quả: Nông sản dư thừa, chất lượng không ổn định, khó truy xuất nguồn gốc, mất niềm tin thị trường.
2. Chạy theo sản lượng, bất chấp môi trường
• Ưu tiên năng suất cao, thuốc trừ sâu nhiều, đất kiệt sức, nước nhiễm phèn mặn.
• Không quan tâm đến tuần hoàn nông nghiệp, không bảo vệ hệ sinh thái ruộng đồng.
Kết quả: Trái đất phản ứng – lũ lụt, hạn hán, sâu bệnh, khí hậu cực đoan ập đến như “hồi báo”.
3. Tiếp tục “ăn xổi”, thiếu tư duy dài hạn
• Trồng gì có lời năm nay thì ào ào làm, không quan tâm thị trường năm sau.
• Không đầu tư xây dựng thương hiệu, chuẩn hoá quy trình, truy xuất, marketing.
Kết quả: Mất niềm tin người tiêu dùng, “giá cao thì không đủ bán, giá thấp thì không ai mua.”
4. Bỏ mặc công nghệ, ngại chuyển đổi số
• Coi chuyển đổi số là việc của thành phố, doanh nghiệp lớn, còn nông dân thì “chỉ cần siêng là đủ.”
• Không ứng dụng cảm biến, dữ liệu, mã QR, công cụ AI hay phần mềm theo dõi mùa vụ.
Kết quả: Tụt hậu trong thế giới đang tăng tốc, bị “loại khỏi cuộc chơi” bởi những người dùng dữ liệu để ra quyết định.
5. Không đầu tư vào con người, vào giáo dục nông dân
• Nghĩ rằng người nông dân thì chỉ cần lao động chân tay, không cần học hành.
• Không tạo điều kiện để nông dân được tập huấn, cập nhật kiến thức, học kỹ năng mới.
Kết quả: Nông dân không làm chủ được tiến bộ kỹ thuật, lệ thuộc trung gian, không dám thay đổi.
6. Không để người trẻ bước vào nông nghiệp
• Môi trường nông thôn thiếu hấp dẫn, thu nhập bấp bênh, thiếu chính sách hỗ trợ người trẻ về quê khởi nghiệp.
• Người trẻ giỏi chọn rời đi, để lại cánh đồng cho người già và người nghèo.
Kết quả: Mất động lực đổi mới, nông nghiệp trì trệ, nông thôn dần hoá già cỗi.
7. Không học hỏi từ thế giới
• Cho rằng mô hình ở nước ngoài không phù hợp với mình, tự mãn với kinh nghiệm cũ.
• Thiếu các chương trình hợp tác quốc tế, không cập nhật xu hướng nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn, carbon thấp.
Kết quả: Đối thủ vượt lên, Việt Nam mãi chạy theo “cái bóng” của chính mình.
Lời kết – Nghĩ nghịch để hành động đúng
Trong tư duy nghịch đảo, ta tưởng tượng ra thảm hoạ để tránh nó.
Trong tư duy phát triển, ta không ngại đối diện những điểm yếu để chuyển mình.
Nếu làm hết những điều trên, chắc chắn nông nghiệp Việt Nam sẽ thất bại.
Ngược lại, nếu từng bước tháo gỡ những “cái bẫy nghịch đảo” đó, chúng ta sẽ khởi sự một hành trình ngược dòng-đi lên-vươn xa.
Phó chủ tịch Quốc hội – Lê Minh Hoan